İlgili İçerikler
5. Sınıf Fen Bilimleri Öğretim Programı içeriği olarak yukarıda belirtilen tabloya ait kazanımları ve açıklamaları aşağıda bulabilirsiniz. Kazanım cümleleri başında numara olan yargı belirten cümlelerdir. Deftere yazılırken bu kazanımların yazılması gerekmektedir. Ayrıca kazanım altlarında bulunan açıklamalara dikkat edilmelidir. Özellikle girilmez ile belirtilen konulara girilmemesi önemlidir.
Üniteler
F.5.1. Güneş, Dünya ve Ay / Dünya ve Evren
F.5.1.1. Güneş’in Yapısı ve Özellikleri
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Güneş’in yapısı ve dönme hareketi
F.5.1.1.1. Güneş’in özelliklerini açıklar.
a. Güneş’in geometrik şekline değinilir.
b. Güneş’in de Dünya gibi katmanlardan oluştuğuna değinilir ancak katmanların yapısından bahsedilmez.
c. Güneş’in dönme hareketi yaptığı belirtilir.
F.5.1.1.2. Güneş’in büyüklüğünü Dünya’nın büyüklüğüyle karşılaştıracak şekilde model hazırlar.
F.5.1.2. Ay’ın Yapısı ve Özellikleri
Önerilen Süre: 4 ders saati
Konu / Kavramlar: Ay’ın yapısı
F.5.1.2.1. Ay’ın özelliklerini açıklar.
a. Ay’ın büyüklüğü belirtilir.
b. Ay’ın geometrik şekline değinilir.
c. Ay’ın yüzey yapısı hakkında bilgi verilir.
ç. Ay’ın atmosferinden bahsedilir.
F.5.1.2.2. Ay’da canlıların yaşayabileceğine yönelik ürettiği fikirleri tartışır.
F.5.1.3. Ay’ın Hareketleri ve Evreleri
Önerilen Süre: 8 ders saati
Konu / Kavramlar: Dönme hareketleri ve sonuçları, dolanma hareketleri ve sonuçları, Ay’ın evreleri
F.5.1.3.1. Ay’ın dönme ve dolanma hareketlerini açıklar.
a. Ay’ın dönme hareketi yaptığı belirtilir.
b. Ay’ın dolanma hareketi yaptığı belirtilir.
c. Zaman dilimi olarak ay kavramına değinilir.
F.5.1.3.2. Ay’ın evreleri ile Ay’ın Dünya etrafındaki dolanma hareketi arasındaki ilişkiyi açıklar.
a. Ay’ın ana ve ara evreleri arasındaki farkı / farkları belirtilir.
b. Evrelerin oluş sırasına bağlı olarak isimleri belirtilir.
c. Ay’ın iki ana evresi arasında geçen sürenin bir hafta olduğu belirtilir.
F.5.1.4. Güneş, Dünya ve Ay
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Güneş, Dünya ve Ay’ın birbirlerine göre hareketleri
F.5.1.4.1. Güneş, Dünya ve Ay’ın birbirlerine göre hareketlerini temsil eden bir model hazırlar.
a. Ay’ın Dünya etrafında dolanma yönü belirtilir.
b. Dünya’nın Güneş etrafındaki dolanma yönü belirtilir.
c. Dünya’dan bakıldığında Ay’ın hep aynı yüzünün görüldüğü belirtilir.
F.5.2. Canlılar Dünyası / Canlılar ve Yaşam
F.5.2.1. Canlıları Tanıyalım
Önerilen Süre: 12 ders saati
Konu / Kavramlar: Canlıların benzerlik ve farklılıkları, mikroskobik canlılar, mantarlar, bitkiler, hayvanlar, mikroskop, hijyen, güvenlik tedbirleri
F.5.2.1.1. Canlılara örnekler vererek benzerlik ve farklılıklarına göre sınıflandırır.
a. Canlılar; bitkiler, hayvanlar, mantarlar ve mikroskobik canlılar olarak sınıflandırılır.
b. Canlıların sınıflandırılmasında sistematik terimlerin (alem, cins, tür vb.) kullanımından kaçınılır.
c. Mikroskobik canlılar (bakteriler, amip, öglena ve paramesyum) ve şapkalı mantarlara örnekler verilir, ancak yapısal ayrıntısına girilmez.
ç. Mikroskop yardımı ile mikroskobik canlıların varlığını gözlemler.
d. Zehirli mantarların yenilmemesi konusunda uyarı yapılır.
F.5.3. Kuvvetin Ölçülmesi ve Sürtünme / Fiziksel Olaylar
F.5.3.1. Kuvvetin Ölçülmesi
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Kuvvetin büyüklüğünün ölçülmesi, kuvvet birimi
F.5.3.1.1. Kuvvetin büyüklüğünü dinamometre ile ölçer.
Kuvvet birimi olarak Newton (N) kullanılır.
F.5.3.1.2. Basit araç gereçler kullanarak bir dinamometre modeli tasarlar.
F.5.3.2. Sürtünme Kuvveti
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Sürtünme kuvvetinin kaygan ve pürüzlü yüzeylerdeki uygulamaları, sürtünme kuvvetinin günlük yaşamdaki uygulamaları
F.5.3.2.1. Sürtünme kuvvetine günlük yaşamdan örnekler verir.
F.5.3.2.2. Sürtünme kuvvetinin çeşitli ortamlarda harekete etkisini deneyerek keşfeder.
Sürtünme kuvvetinin, pürüzlü ve kaygan yüzeylerde harekete etkisi ile ilgili deneyler yapılır.
F.5.3.2.3. Günlük yaşamda sürtünmeyi artırma veya azaltmaya yönelik yeni fikirler üretir.
F.5.4. Madde ve Değişim / Madde ve Doğası
F.5.4.1. Maddenin Hâl Değişimi
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Erime, donma, kaynama, yoğunlaşma (yoğuşma), buharlaşma, süblimleşme, kırağılaşma
F.5.4.1.1. Maddelerin ısı etkisiyle hâl değiştirebileceğine yönelik yaptığı deneylerden elde ettiği verilere dayalı
çıkarımlarda bulunur.
Sıvıların her sıcaklıkta buharlaştığı fakat belirli sıcaklıkta kaynadığı belirtilerek buharlaşma ve kaynama arasındaki temel fark açıklanır.
F.5.4.2. Maddenin Ayırt Edici Özellikleri
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Erime ve donma noktası, kaynama noktası
F.5.4.2.1. Yaptığı deneyler sonucunda saf maddelerin erime, donma, kaynama noktalarını belirler.
Erime, donma, kaynama noktalarının ayırt edici özellikler olduğu vurgulanır.
F.5.4.3. Isı ve Sıcaklık
Önerilen Süre: 7 ders saati
Konu / Kavramlar: Isı, sıcaklık, ısı alışverişi
F.5.4.3.1. Isı ve sıcaklık arasındaki temel farkları açıklar.
F.5.4.3.2. Sıcaklığı farklı olan sıvıların karıştırılması sonucu ısı alışverişi olduğuna yönelik deneyler yaparak sonuçlarını yorumlar.
F.5.4.4. Isı Maddeleri Etkiler
Önerilen Süre: 7 ders saati
Konu / Kavramlar: Genleşme, büzülme
F.5.4.4.1. Isı etkisiyle maddelerin genleşip büzüleceğine yönelik deneyler yaparak deneylerin sonuçlarını tartışır.
F.5.4.4.2. Günlük yaşamdan örnekleri genleşme ve büzülme olayları ile ilişkilendirir.
F.5.5. Işığın Yayılması / Fiziksel Olaylar
F.5.5.1. Işığın Yayılması
Önerilen Süre: 4 ders saati
Konu / Kavramlar: Işığın yayılması
F.5.5.1.1. Bir kaynaktan çıkan ışığın her yönde ve doğrusal bir yol izlediğini gözlemleyerek çizimle gösterir.
F.5.5.2. Işığın Yansıması
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Düzgün yansıma, dağınık yansıma, gelen ışın, yansıyan ışın, yüzey normali
F.5.5.2.1. Işığın düzgün ve pürüzlü yüzeylerdeki yansımalarını gözlemleyerek çizimle gösterir.
F.5.5.2.2. Işığın yansımasında gelen ışın, yansıyan ışın ve yüzeyin normali arasındaki ilişkiyi açıklar.
F.5.5.3. Işığın Maddeyle Karşılaşması
Önerilen Süre: 4 ders saati
Konu / Kavramlar: Saydam maddeler, yarı saydam maddeler, saydam olmayan maddeler
F.5.5.3.1. Maddeleri, ışığı geçirme durumlarına göre sınıflandırır.
F.5.5.4. Tam Gölge
Önerilen Süre: 8 ders saati
Konu / Kavramlar: Tam gölge, tam gölgeyi etkileyen değişkenler
F.5.5.4.1. Tam gölgenin nasıl oluştuğunu gözlemleyerek basit ışın çizimleri ile gösterir.
Yarı gölge konusuna girilmez.
F.5.5.4.2. Tam gölgeyi etkileyen değişkenlerin neler olduğunu deneyerek keşfeder.
Tam gölge oluşumunda sadece cismin ve ışık kaynağının konumları ile gölgenin büyüklüğü arasındaki ilişki üzerinde durulur.
F.5.6. İnsan ve Çevre / Canlılar ve Yaşam
F.5.6.1. Biyoçeşitlilik
Önerilen Süre: 6 ders saati
Konu / Kavramlar: Biyoçeşitlilik, doğal yaşam, nesli tükenen canlılar, habitat, ekosistem
F.5.6.1.1. Biyoçeşitliliğin doğal yaşam için önemini sorgular.
Ülkemizde ve Dünya,da nesli tükenen veya tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan bitki ve hayvanlara örnekler verir.
F.5.6.1.2. Biyoçeşitliliği tehdit eden faktörleri, araştırma verilerine dayalı olarak tartışır.
F.5.6.2. İnsan ve Çevre İlişkisi
Önerilen Süre: 10 ders saati
Konu / Kavramlar: Çevre kirliliği, çevreyi koruma ve güzelleştirme, insan-çevre etkileşimi (insanın çevreye etkisi), yerel ve küresel çevre sorunları
F.5.6.2.1. İnsan ve çevre arasındaki etkileşimin önemini ifade eder.
Çevre kirliliğinin insanların sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerine değinilir.
F.5.6.2.2. Yakın çevresindeki veya ülkemizdeki bir çevre sorununun çözümüne ilişkin öneriler sunar.
F.5.6.2.3. İnsan faaliyetleri sonucunda gelecekte oluşabilecek çevre sorunlarına yönelik çıkarımda bulunur.
F.5.6.2.4. İnsan-çevre etkileşiminde yarar ve zarar durumlarını örnekler üzerinde tartışır.
F.5.6.3. Yıkıcı Doğa Olayları
Önerilen Süre: 4 ders saati
Konu / Kavramlar: Yıkıcı doğa olayları ve korunma yolları
F.5.6.3.1. Doğal süreçlerin neden olduğu yıkıcı doğa olaylarını açıklar.
Depremler, volkanik patlamalar, seller, heyelanlar, hortum, kasırgalara ayrıntıya girilmeden değinilir.
F.5.6.3.2. Yıkıcı doğa olaylarından korunma yollarını ifade eder.
F.5.7. Elektrik Devre Elemanları / Fiziksel Olaylar
F.5.7.1. Devre Elemanlarının Sembollerle Gösterimi ve Devre Şemaları
Önerilen Süre: 8 ders saati
Konu / Kavramlar: Devre elemanlarının sembolleri, devre şemaları
F.5.7.1.1. Bir elektrik devresindeki elemanları sembolleriyle gösterir.
Devre sembollerinin ortak bilimsel dil açısından önemi belirtilir.
F.5.7.1.2. Çizdiği elektrik devresinin şemasını kurar.
F.5.7.2. Basit Bir Elektrik Devresinde Lamba Parlaklığını Etkileyen Değişkenler
Önerilen Süre: 8 ders saati
Konu / Kavramlar: Pil sayısı, lamba sayısı
F.5.7.2.1. Bir elektrik devresindeki ampul parlaklığını etkileyen değişkenlerin neler olduğunu tahmin ederek tahminlerini test eder.
a. Bağımlı, bağımsız ve kontrol edilen değişken kavram grupları, örneklerle açıklanır.
b. Bağımsız değişken olarak pil sayısı ve ampul sayısı dikkate alınır.
c. Paralel bağlamaya girilmez.
